ศาสนากับปรัชญา

ประเด็นที่ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับคำว่า พุทธศาสนาและพุทธปรัชญา คำว่า “พุทธศาสนา” เป็นคำที่ใช้เรียกศาสนาพุทธซึ่งเกิดขึ้นหลังสมัยพุทธกาล แน่นอนว่าถ้ามีคำว่า “ศาสนา” อยู่ จะมีเรื่องของความนับถือศรัทธาเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย

ส่วนคำว่า “พุทธปรัชญา” จะหมายถึงการศึกษาเกี่ยวกับคำสอนในศาสนาพุทธที่เป็นไปในแง่ของเนื้อหาวิชาการเพียงอย่างเดียว ไม่มีเรื่องของความเชื่อความศรัทธาเข้ามาเกี่ยวข้อง เป็นไปตามอุดมคติในเชิงปรัชญาคือ รู้เพื่อรู้ รู้เพื่อคุณค่าความเป็นมนุษย์ ส่วนใหญ่จะไม่เน้นในการนำไปปฏิบัติตาม

ด้วยเหตุนี้ผู้ที่ศึกษาศาสนาพุทธในเชิงปรัชญาจะไม่สามารถเข้าถึงแก่นธรรมคำสอนได้ เนื่องจากศาสนาพุทธเป็นศาสนาแห่งการปฏิบัติ เมื่อศึกษาเฉพาะเนื้อหาคำสอน โดยไม่มีความศรัทธาที่เป็นประตูด่านแรกในการเข้าถึงแก่นธรรม ย่อมไม่ส่งผลไปถึงการปฏิบัติตนตามคำสอน 

ในทางตรงกันข้าม การฝึกฝนปฏิบัติตนตามคำสอนของพระพุทธองค์ จะช่วยให้เกิดปัญญารู้แจ้งในคำสอนมากยิ่งขึ้น  เช่น การรักษาศีลจะช่วยให้เกิดสมาธิตามมา อันจะนำไปสู่ปัญญา

ดังนั้นผู้ที่จะศึกษาพุทธศาสนาให้เข้าใจถึงแก่นธรรมคำสอน ย่อมต้องประกอบไปด้วยความเชื่อถือศรัทธา ศึกษาเนื้อหาหลักธรรม และต้องลงมือฝึกฝนปฏิบัติตาม

บางส่วนจากหนังสือ “จักรวาลควอนตัม”